BÀI THƠ SONNET D ARVERS - MỐI TÌNH MUSSET VÀ GEORGE SAND

- BÀI THƠ SONNET D'ARVERS - MỒI TÌNH ALFRED DE MUSSET VÀ GEORGE SAND

Un secret    

Hôm nay Tô Vũ xin giới thiệu với quý độc giả một bài thơ lãng mạn nổi tiếng của thi đàn Pháp, nổi tiếng từ thế kỷ 19 cho đến ngày nay mà ai đã dọc qua rồi thì không thể nào quên được.

Đó là tác phẩm của nhà thơ Arvers, gọi là Un secret , thế tục vẫn thường gọi là Sonnet d'Arvers

Mon âme a son secret, ma vie a son mystère
Un amour éternel en un instant conçu

Le mal est sans espoir, aussi j'ai du le taire

Et celle qui l'a fait n'en a jamais rien su.

Hélas ! j'aurais passé près d'elle inaperçu

Toujours à ses côtés et pourtant solitaire

Et j'aurais jusqu'au bout fait mon temps sur la terre

N'osant rien demander et n'ayant rien reçu.

Pour elle, quoique Dieu l'ait faite douce et tendre

Elle ira son chemin, distraite et sans entendre

Ce murmure d'amour élevé sur ses pas.

A l'austère devoir,  pieusement fidèle

Elle dira en lisant ces vers tout remplis d'elle :

'Quelle est donc cette femme ? ' et ne comprendra pas.

Félix Arvers

Bài thơ này đã được nhà văn nổi tiếng Khái Hưng trong Tự lực Văn đoàn dịch ra chữ Việt, bản dịch thật hay. 

Tình tuyệt vọng
 

Lòng ta chôn một mối tình,

Tình trong giây phút mà thành thiên thâu!

Tình tuyệt vọng, nỗi thảm sầu,

Mà người gieo thảm như hầu không hay.

Hỡi ơi ! người  đó ta đây,

Sao ta thui thủi đêm ngày chiếc thân !

Dẫu ta đi trọn đường trần,

Chuyện riêng dễ dám một lần hé môi.

Người dù ngọc nói hoa cười,

Nhìn ta như thể nhìn người không quen.

Đường đời lặng lẽ bước tiên

Ngờ đâu chân đạp lên trên khối tình

Một niềm tiết liệt đoan trinh,

Xem thơ nào biết có mình ở trong.

Lạnh lùng, lòng sẽ hỏi lòng,

Người đâu tá ở mấy dòng thơ đây ?

Khái Hưng 

Bản dịch sau dây của nhà văn Lãng Nhân, cựu học sinh Trường Bưởi.

Nỗi lòng

Nỗi lòng kia chẳng ai hay,

Mối duyên ấp ủ từ ngày gặp nhau.

Gặp nhau một khắc tưởng đâu

Khối tình như đã kết sâu ngàn đời !

Nghiệp này không thoát được rồi :

Một mình mình biết, ngỏ lời cùng ai ?

Mà ai cũng chằng đoái hoài,

Vì ai, thấu được nỗi ai đau lòng !

Tưởng rằng gần gũi chốc mòng

Vẫn trong gang tấc mà lòng cô liêu.

Không xin cũng chẳng được chiều

Chiếc thân lặng lẽ rõi theo đường đời....

Nàng thì hiền dịu tính trời

Thờ ơ đâu nghĩ đến lời yêu thương !

Đi về giữ mực đoan trang

Vô tình gieo lụy trên trường ái ân,

Thơ này riêng tặng giai nhân.

Mà giai nhân lại mười phân hững hờ.

Hỏi rằng : ' Người đẹp trong thơ,

Là ai thế nhỉ ? ' chẳng ngờ là ai ...

Lãng Nhân dịch

Một chút lịch sử về bài thơ này 

Sonnet d'Arvers là bài thơ nổi tiếng ở Paris hồi thế kỷ 19 và tới bây giờ vẫn được nhiều người yêu thích. Mới đầu được truyền tụng là Un Secret

sau được nổi tiếng bằng tựa đề Sonnet d'Arvers..
 

Sonnet có nghĩa là một bài thơ viết theo thể sonnet, thí dụ như bài thơ viết theo thễ thơ thât ngôn bát cú của mình.  Thể sonnet có 4 đoạn, đoạn 1 có 4 câu, đoạn 2 có 4 câu. Đoạn 3 và đoạn 4 mỗi đoạn có 3 câu. Tất cả bài thơ 4 đoạn có 14 câu. Bài sonnet d'Arvers có nghĩa là một bài sonnet của ông Arvers sáng tác.;

Alex Felix Arvers (1806-1850) là một soạn giả những vở kịch. Ông không nổi tiếng về những vở kịch của ông viết, mà lại nổi tiếng chỉ vì bài Sonnet này. Bài thơ được  truyền tụng khắp Paris để tìm hiểu người đàn bà ông yêu đó là ai.

Giống như bài Hai sắc Hoa ty gôn của TTKH với những câu thơ xót xa cảm  động :

Tôi vẫn đi bên cạnh cuộc đời

Ái ân lạt lẽo của chồng tôi,

Và từng thu chết, từng thu chết

Vẫn giấu trong tim một bóng người.

Hồi 60 năm trước, ở Hà nội, Sài gòn , người ta truyền tụng rộng rãi bài thơ này để tìm kiếm tên tuổi của tác giả, để biết TTKH là bút hiệu của nhà thơ nào ? 

Bài thơ Sonnet d' Arvers cũng được loan truyền rộng rãi giữa thế kỷ 19 tại Paris. Trong bài thơ này, Arvers yêu một người đàn bà có chồng, yêu nhưng không tỏ tình, chỉ yêu vụng nhớ thầm, nên không ai biết người đó là ai, ai cũng tìm hiểu xem người đó là ai . Tác giả viết ngay trong bài thơ là khi đưa bài thơ cho người đẹp đọc, bà ta cũng không ngờ là mình , liền hỏi Arvers: Người đó là ai vậy ?

Mãi về sau người viết tiểu sử của Arvers, đã tìm tòi và đoán người đàn bà đó là bà Marie Nodier, con gái của nhà văn Charles Nodier.

Một hôm Arvers được mời tham dự buổi trình diễn văn nghệ do nhà văn Charles Nodier tổ chức. Ngay trong khi dự buổi đó, Arvers đã sáng tác bài thơ này, ông ta viết bài thơ này vào tập thơ của bà Marie Nodier.

Người viết tiểu sử kết luận rằng bài thơ đó Arvers viết để tặng Marie có chồng là Mennessier. 

Khi bài thơ của ông được nổi tiếng và truyền tụng, có nhiều người làm thơ hoạ, hoạ rất đúng vần, đúng vận. Cũng có bài rất hay,  có bài rất ngộ nghĩnh. 

Bài hoạ 1 - một phụ nữ trả lời : 

Ami, pourquoi nous dire, avec tant de mystère,

Que l'amour éternel en votre âme conçu,

Est un mal sans espoir un secret qu'il faut taire,

Et comment supposer qu' Elle n'en ait rien su ?

Non, vous ne pouviez point passer inaperçu,,

Et vous n'auriez pas dû vous croire solitaire.,

Parfois les plus aimés font leur temps sur la terre,

N'osant rien demander et n'ayant rien reçu.

Pourtant Dieu mit en nous un coeur sensible et tendre,

Toutes dans le chemin, nous trouvons doux d'entendre

Un murmure d'amour élevé sur nos pas.

Celle qui veut rester à son devoir fidèle

Est émue en lisant ces vers tout remplis d'elle,

Elle avait bien compris... mais ne le disait pas.

Bài hoạ 2 - Một phụ nữ trả lời sỗ sàng

Mon cher, vous m'amusez quand vous faites mystère

De votre immense amour en un moment conçu.

Vous êtes bien naĩf d'avoir voulu le taire,

Avant qu'il ne fût né je crois que je l'ai sụ

Pouviez-vous, m'adorant, passer inaperçu,

Et, vivant près de moi, vous sentir solitaire ?

De vous il dépendait d'être heureux sur la terre :

Il fallait demander et vous auriez reçu.

Apprenez qu'une femme au coeur épris et tendre

Souffre de suivre ainsi son chemin, sans entendre

L'ami qu'elle espérait trouver à chaque pas.

Forcément au devoir on reste alors fidèle !

J'ai compris, vous voyez, " ces vers tout remplis d'elle. "

C'est vous, mon pauvre ami, qui ne compreniez pas.

Bài hoạ 3 - Một ông trả lời bình tĩnh 

Je n'aurai pas longtemps laissé dans le mystère

Mon amour insensé subitement conçu.

Plein de désir, d'espoir, je ne pouvais me taire ;

Celle dont je suis fou du premier jour l'a su

Jamais je n'ai passé près d'elle inaperçu.

A ses côtés comment se croire solitaire ?

Pour moi j'aurai goûté le bonheur sur la terre,

Osant tout demander, d'avoir beaucoup reçu.

Dieu ne l'avait pas faite en vain jolie et tendre.

Elle a dans son chemin trouvé très doux d'entendre

Les aveux qu 'un amant murmurait sur ses pas.

A l'austère devoir, j'en conviens, peu fidèle,

Elle saura, lisant ces vers tout remplis d'elle,

Le nom de cette femme ... et ne le dira pas.

Bài hoạ 4, của một người khác phái.

Có lẽ tác giả không phải phái nam cũng không phải phái nữ, nhưng chắc chắn tác giả không mê phái nữ, vì bài hoạ có tựa đề là Le garçonnet d'Arvers

Tác giả viết :

 Le mâle est sans espoir

Và kết luận  bài hoạ bằng câu :

Quel est donc cet infâme ? et ne comprendra pas.

***********************************************

M ỤC 6 Ụ- MỐI TÌNH MUSSET VÀ GEORGE SAND

Mối tình gìữa nhà thơ Alfred de Musset và nữ văn sĩ George Sand đã được chép trong thi văn học sử của hai người.

Bài dịch thơ hẹn hò của  Musset gửi cho Georges Sand và  câu trả lời được Tú Hát  cựu học sinh trường Bưởi dịch như sau

Bài thơ của Musset gửi George Sand

Quand je vous fais hélas ! un éternel hommage

Voulez vous qu'un instant, je change de langage ?

Vous seule possédez mon âme et mon coeur

Que ne puis je avec vous goûter le vrai bonheur,

Je vous aime,  ma belle, et ma plume en délire,

Couche sur ce papier ce que je n'ose dire

Avec soin de mes vers lisez les premiers mots

Vous saurez quel remède apporter à mes maux.

Alfred de Musset

Gerges Sand trả lời

Cette grande faveur que votre ardeur réclame

Nuit peut être à l'honneur, mais répond à ma flamme

Georges Sand

Tú Hát (cựu học sinh Trường Bưởi dịch)

Bao la biển ái ước mơ

Giờ đây cuồn cuộn nguồn thơ dạt dào

Cùng người đẹp khát khao khắng khít

Em của anh, có biết cho chăng ?

Yêu em đắm đuối tần ngần

Đương nhờ bút tả mấy vần còn e

Tình tha thiết đê mê thờ thẫn

Ái ân thì, xin nhận tiếng đầu

Georges Sand trả lời

Đêm ngày những ước cùng mơ

Nay lần mai lữa chẳng qua ngại ngùng.

Tú Hát dich

Tô Vũ xin quý độc giả  đọc những chữ đầu của bài thơ của Alfred de Musset và hai câu trả lời của Georges Sand để biết được cuộc hẹn hò của hai nhà thơ :

Musset hẹn : Quand voulez vous que je couche avec vous ?

Georges Sand trả lời : cette nuit.

Trong bài dịch ra chữ Việt, Tú Hát cũng đã khéo léo dịch đúng ý muốn của tác giả.

Musset hỏi : Bao giờ cùng em yêu đương tình ái ?

Georges Sand trả lời : Đêm nay.

***************************************************